Een duurzaam huis begint met goede isolatie. Want je moet ervoor zorgen dat je de warmte die je met zoveel moeite in je huis pompt, niet direct weer verliest via dak, muren of de vloer. In ons nieuwe huis willen we het liefst isoleren met duurzame materialen. Om te weten of dat haalbaar is, ging ik op onderzoek uit.

Isolatiewaardes

Zoekend naar isolatiematerialen wordt je al snel overrompeld door allerlei isolatiewaardes: De L-, U- R- en K-waarde brachten me even uit mijn evenwicht. Maar gelukkig is het minder ingewikkeld dan het lijkt. Voor de duidelijkheid hier op een rijtje:

• K-waarde: de globale isolatiewaarde van een huis wordt uitgedrukt in de K-waarde. Je krijgt zo een indruk van het warmteverlies van je huis, door het dak, de vloer, de ramen en de buitenmuren. Hoe lager de K-waarde, hoe minder warmte het huis verliest. Huizen met een zeer lage energievraag, de zogenaamde passiefhuizen, hebben een K-waarde tussen de 10 en 20. Een nieuwbouwwoning heeft een K-waarde van 45.
• De L-waarde: De L staat voor de isolatiewaarde van het isolatiemateriaal. Hoe goed kan het materiaal, bijvoorbeeld vlas of hennep, isoleren? Een lage L-waarde staat voor een hoge isolatiewaarde. Heeft je materiaal een hoge L-waarde? Dan kan je dat compenseren door bijvoorbeeld de dikte aan te passen.
• U-waarde: De U staat ook voor isolatiewaarde van een constructiedeel van een huis, zoals ramen. Het vertelt de hoeveelheid warmte die doorgelaten wordt. Hoe lager de waarde, hoe beter geïsoleerd. Zo heeft enkel glas een U waarde van 5.7 en HR glas van 1.1.
• R-waarde: is de warmteweerstand. De R-waarde wordt bepaald door de dikte en het soort isolatiemateriaal. Je kunt isolatiemateriaal goed vergelijken op R-waarde. Hier geldt: hoe hoger het getal, hoe beter het isoleert. De R-waarde wordt gebruikt als maatstaf voor premies en subsidies.

Waar moet je op letten als je isolatiemateriaal kiest?

1. Wat is de isolatiewaarde (L-waarde)?
2. Hoeveel heb je nodig om goed te isoleren?
3. Wat is de milieubelasting van het isolatiemateriaal? Moesten er bomen voor gekapt worden, grondstoffen uit de grond worden gehaald, enz.?
4. Kan je het gebruiken voor dat wat je wilt isoleren?
5. Wat is de prijs?

Op de site van Houhetwarm.nl staan handige schema’s over isolatiewaarden en milieubelasting.

Het dak van ons huis heeft momenteel geen isolatie.

Natuurlijke materialen

Nu ik de isolatiewaarden onder de knie heb, is de volgende stap het ontdekken van soorten isolatiematerialen. De keuze is groot. Ik heb hier negen op een rijtje gezet. Op één na zijn dat duurzame materialen: vlas, gerecycled katoen, hennep, houtvezel, schapenwol, papiervlokken, kurk, leem en stro. Ik eindig met de chemische variant: Pur. Want dit spul is de beste in isolatie. Een duikje in de kenmerken:

Vlas
Vlas wordt gemaakt van het restmateriaal dat ontstaat bij de productie van linnen. Vlasvezels hebben een natuurlijk vochtregulerend vermogen. Het ademt, waardoor schimmels en vochtplekken geen kans krijgen. Vlas is milieuvriendelijk materiaal. Om linnen te laten groeien wordt amper bestrijdingsmiddelen gebruikt. Daarnaast is vlas eenvoudig te recyclen.
Isolatiewaarde (L): 0.041

Gerecycled katoen
Het gerecycled katoen dat wordt gebruikt voor isolatie, is het restafval van tweedehands kleding. De helft van alle ingezamelde kleding wordt als kleding hergebruikt. De rest is vaak onbruikbaar en verdwijnt op de afvalberg. Inmiddels wordt een deel hiervan gebruikt voor de productie van isolatiemateriaal. Katoen heeft een sterk vochtregulerende werking en is daardoor minder geschikt voor vochtige locaties
Isolatiewaarde (L): 0.038

Houtvezel
Houtvezelisolatie wordt vooral gebruik bij daken en muren. De vezels zijn van naaldhout, afkomstig van het dunnen van bossen en onbehandelde stamresten van zagerijen. Het wordt gebonden met het hars dat in het hout zelf zit. Houtvezel heeft niet alleen een goede warmte isolatie, maar houdt ook geluid tegen. Daarnaast reguleert het de vochtigheidsbalans in het huis.
Isolatiewaarde (L): 0.040

Hennep
Omdat hennep van nature resistent is tegen insecten en schimmels, worden er bij de productie geen bestrijdingsmiddelen gebruikt. Hennep is geschikt voor het isoleren van daken, muren en vloeren en zorgt voor een aangenaam en gezond binnen- en buitenklimaat. Hennepvezel neemt goed vocht op en zorgt voor vochtregulering.
Isolatiewaarde (L): 0.040

Schapenwol
Schapenwol is een vernieuwbare, bio-ecologische en secundaire grondstof.  Het is zeer goed bestand tegen schimmels en water en heeft een goede brandwerende functie. Schapenwol kan goed tegen vocht. Het kan tot 30% van zijn eigen gewicht aan water absorberen. Nadeel van schapenwol isolatie is de prijs. Een wollen spouwmuur is al gauw drie keer zo duur als een muur gevuld met glas- of steenwol.
Isolatiewaarde (L): 0.041

Onder de houten vloer ligt nu … zand.

Cellulose (papiervlokken)
Cellulose wordt verkregen door gerecycled papier (vaak onverkochte kranten) te vermalen en te vermengen met brandwerende zouten. Het resultaat is een duurzame, goedkope en redelijk goed isolerend materiaal. Bij de productie van cellulose isolatie is weinig energie nodig. Cellulose heeft goede vochtbufferende en geluiddempende eigenschappen. Nadeel is dat cellulose isolatie niet langdurig nat mag blijven.
Isolatiewaarde (L): 0.045

Kurk
Kurk heeft goede thermische en akoestische eigenschappen en is 100 % natuurlijk. Kurk is beschikbaar in platen en in korrels. Die laatste zijn handig voor onder de vloer of in de spouw. Dankzij de vochtwerende eigenschappen van kurk, is het ook geschikt in een omgeving waar het risico bestaat dat vocht binnendringt.
Isolatiewaarde (L): 0.038

Leem en stro
Leem bestaat uit de natuurlijke stoffen zand, klei en mogelijk stro. En wat zeker heel belangrijk is, is dat leem een 100% natuurvriendelijk materiaal is zonder chemische toevoegingen. Leem biedt in vele situaties een mogelijkheid om een natuurstenen muur aan de binnenzijde te isoleren met behoud van de natuurlijke eigenschappen.
Isolatiewaarde (L): 0.091

PIR
En dan is er nog PIR, de niet-natuurlijke isolatiematerialen. Waarom neem ik die ook mee? De isolatiewaarde van PIR is heel hoog. Je hebt er weinig van nodig om het beste resultaat te krijgen. Daarnaast is het bestand tegen schimmel en slijtage. Het gaat heel lang mee. Nadeel? PIR is een chemisch product en is slecht afbreekbaar. Lees hier meer over PIR en duurzaamheid.
Isolatiewaarde (L): 0.025

Meer weten over de verschillende isolatiematerialen? Kijk dan eens op de site van Duurzaamthuis.