Aanvankelijk was de zoektocht naar een huis niet zo gemakkelijk gezien mijn man een droom heeft. Die droom is om ooit een voedselbos te hebben en dat betekende dus dat er heel wat land bij een huis moest zitten voordat het serieus het overwegen waard zou zijn. Ik heb mij nog nooit in voedselbossen verdiept maar gezien de term ‘bos’ associeer ik het met iets groots en dat zou voor mijn gevoel ook veel werk en tijd betekenen. Gelukkig hebben we uiteindelijk toch een compromis kunnen sluiten en zouden we eerst een huis kopen met een tuin groot genoeg voor een voedseltuin om mee te beginnen..

Zelf was ik dus totaal onbekend met wat een voedselbos inhoudt, hoe het eruit moet komen te zien en hoeveel werk/tijd het kost om een voedselbos te hebben. Toen ik afgelopen maand een oproep zag van de IVN Aa & Hunze om op 12 juni twee voedselbossen te bezoeken leek mij dat een goede gelegenheid om meer over een voedselbos te weten te komen. Ik hoefde mijn man dan ook geen twee keer te vragen of hij zin had om mee te gaan, hij was direct enthousiast.

Met een klein gezelschap vertrokken we naar voedselbos Makeblijde in Houten waar architect Xavier San Giorgi ons een inleiding gaf over dit mooie voedselbos van maar liefst 1 hectare groot. We hebben een aantal planten geproefd zoals de blaadjes van de Franse uiensoep boom, blaadjes van de Kiespijnboom (sechuan pepper) en blaadjes van de Leilinde. Heel wat plantennamen kwamen voorbij en Xavier legde uit waarom wat waar staat. Hoewel ik eerst heel gemotiveerd mee schreef, liet ik dat op een gegeven moment toch los. Xavier vertelt zo enthousiast over zijn passie, dat het inmiddels een voedselbos les op gevorderd niveau werd en dus toch wat te hoog gegrepen voor mij als leek.

Het tweede voedselbos dat we gingen bezoeken was Landgoed Oostwaard in Maarssen. We werden heel gastvrij ontvangen door eigenaars Hans en Saskia. Vervolgens hebben we (in verband met een aanhoudend regenbui) een kort en krachtig rondje gedaan door dit voedselbos dat duidelijk “jonger” was dan de vorige. Op dit landgoed zijn op twee hectare 250 verschillende soorten struiken, planten en bomen aangeplant. De bedoeling is dat de eigenaren over een aantal jaren de oogst (vruchten, noten, zaden, bloemen en bladeren) gaan verkopen aan restaurants in de omgeving. Wat mij betreft een ontzettend mooi initiatief uitgevoerd door gedreven mensen.

Een dag vol nieuwe indrukken en nieuwe informatie. Het was voor mij in ieder geval duidelijk dat er heel wat kennis nodig is voor het ontwerpen en onderhouden van een voedselbos. Dat doe je niet zo maar even. Elke plant wordt met een reden op een bepaalde plek neergezet en vervult een belangrijke functie binnen het ecosysteem. Door de biodiversiteit binnen het voedselbos ontstaat een complexe voedselpiramide en een gesloten kringloop. Interessant is dat daarom geen kunstmest of chemische bestrijdingsmiddelen nodig zijn. Ook is mij goed duidelijk geworden dat een voedselbos toch veel investering vergt qua tijd en geld. Het romantische beeld dat je verschillende zaadjes uitstrooit over een groot stuk land en verder de natuur zijn werk laat doen bleek niet realistisch. Voor ons is het op dit moment te hoog gegrepen om aan een voedselbos te willen beginnen zonder kennis, tijd en geld. Toch heeft deze dag ons aan het denken gezet over hoe wij onze eigen voedseltuin aan huis willen gaan ontwerpen en onderhouden.. Zo willen wij bijvoorbeeld niet alleen de gebruikelijke “moestuin-plantjes” in de tuin hebben maar ook planten waarvan je de bladeren of bloemen kunt eten. Daarnaast willen we kijken welke plantjes elkaar onderling helpen of beschermen en die dichtbij elkaar planten. Tenslotte willen we kijken hoe we solidaire bijen kunnen aantrekken om onze voedseltuin te komen bezoeken. Niet alleen goed voor de bestuiving in onze voedseltuin maar ook voor de bijen populatie.

Biologische kwekerij

Het toeval wilde dat we een week later een bezoekje gepland hadden staan naar Wout’s kwekerij (of zoals hij het noemt Wout’s reservaat) in Smilde. Heel wat anders dan een voedselbos, maar het sluit nog steeds heel goed aan bij het inrichten van ons voedseltuin aan huis.

Wout’s kwekerij is 99% biologisch, 100 % kunstmest vrij en 100% onbespoten. Hij verkoopt in zijn winkeltje producten van nagenoeg alleen zelf opgekweekte plantjes. De plantjes zijn opgekweekt zonder bestrijdingsmiddelen en zonder kunstmest, want dat hoort niet in ons voedsel thuis. Wouter werkt zonder certificaten, subsidies of toeslagen, en dus volledig zelfstandig en zelfonderhoudend. Dat doet hij door 7 dagen per week keihard in zijn eentje in de kwekerij te werken en dat is precies genoeg om alles wat de kwekerij nodig heeft te kunnen doen (tot slakjes zoeken aan toe). Hij liet ons met veel enthoussiasme zijn kwekerij zien en inspireerde ons met het naleven van zijn idealen ongeacht wat anderen daarvan vinden. Zijn klanten zijn mensen die bereid zijn om iets meer te betalen voor de duidelijk betere kwaliteit van producten dat hij verbouwt.

Wat mij overigens altijd verbaasd heeft is dat veel mensen hun geld niet graag aan voeding uitgeven, alles is algauw “te duur”. Ooit hoorde ik van iemand dat ze slechts € 30 per week aan boodschappen uitgaf voor een 2 persoons huishouden, maar ondertussen wel een dure auto reden en de nieuwste technologische gadgets in huis haalden. Wij zitten met zijn tweeën op ongeveer €120 per week aan boodschappen (ja echt). Dat betekent wel dat wij 90% biologisch eten, zo veel mogelijk van regionale of lokale afkomst, van boeren of kwekerijen waarvan we weten dat ze net als Wouter hen idealen naleven en op een verantwoorde manier omgaan met dieren, natuur en onze gezondheid. We vinden lekker en gezond eten een stuk belangrijker dan materiële bezittingen (zoals een duurdere auto of de nieuwste ipad, waar mensen wel bereid zijn veel geld voor neer te leggen).

Ook bij Wouter hebben we een aantal dingen geleerd die we zeker zullen meenemen bij het ontwerpen en aanleggen van onze voedseltuin. Zo was één van zijn tips dat plantjes (ook biologische) eerst sterk genoeg moeten worden alvorens ze in weer en wind in de tuin kunnen worden geplaatst. Een andere leerzame tip was dat planten in de grond horen te wortelen.  Het idee van een verticale tuin sprak ons wel aan, maar dan ontneem je de plant wel zijn kansen om voeding uit de grond te halen en moet je dus voedingsstoffen blijven toevoegen. Aardbeienplanten kunnen zelfs zo sterk groeien in de grond, dat het mogelijk is om 11 jaar lang van de vruchtjes te profiteren (ik heb het bewijs met eigen ogen gezien!). Ten slotte ook hier (net als bij de voedselbossen) is het essentieel om geen monoculturen te hebben, maar een grote biodiversiteit aan planten, insecten en diertjes te creëeren. De natuur zal je dan als dank een handje helpen bij al het harde werk in de voedseltuin.

Onze voedseltuin

Laten we beginnen bij het begin. De tuin ziet er nu nog niet uit. De vorige eigenaar heeft een grote duivenhok achtergelaten en eerlijk gezegd kan ik niet wachten totdat deze plaats heeft gemaakt voor een moestuintje plus kas en een kleine veranda.

Als het duivenhok weggaat moeten we ook direct een schutting aanleggen, gezien achter het duivenhok geen andere erfafschijding staat behalve een aantal coniferen en wat vervelende klimop planten. We willen de moestuin op een plek hebben waar de planten genoeg zon kunnen krijgen (mits de zon nog deze zomer gaat schijnen….) en idealiter zou dat tegen de schutting zijn. Het is dus belangrijk dat we duurzaam en “gezond” materiaal gaan gebruiken voor de schutting. Dat betekent dus liever geen geimpregneerd hout voor de schutting, veranda, moestuinbakken en kas. We zijn nog op zoek naar de beste oplossing, waar onze buren ook akkoord mee zullen gaan en binnen onze budget valt.. Het wordt nog een uitdaging. 🙂
Bovendien ben ik nog op zoek naar wat we met al het afval van het duivenhok moeten doen. We hebben al besloten om de mooie dakpannen en de kleine ramen te hergebruiken voor de veranda of kas, voor de rest wacht ik nog op een creatieve ingeving.

Voordat we kunnen beginnen met de voedseltuin moet er dus nog het een en ander gebeuren in de tuin. We twijfelen of het nog gaat lukken voordat de baby komt of dat we toch beter in het najaar kunnen starten omdat de meeste planten dan alweer uitgebloed en dus “slanker” zijn. 😉 Dat geeft ons in ieder geval meer tijd om de voedseltuin goed te ontwerpen en de tips die wij bij bovenstaande initiatieven hebben gezien toe te kunnen passen. Ik houd jullie op de hoogte!