Wat zie je hier? Een appel. Een doodgewone appel, uit Nederland. Rond, rood blosje op de wang. Ziet er lekker uit. Een sappige appel en lekker zoet als ik hem test. Conclusie: een zeer geschikte appel. Onthoud je dat even?

Dan even wat achtergrond. Volgens de informatie van de winkel waar ik hem kocht is het een Milwa-appel, geteeld in Krabbendijke, Zeeland, Nederland. En dat vind ik dan weer aardig, want Zuid-Beveland is de streek waar ik geboren ben, waar mijn moeder, zwanger van mij, appels plukte in de boomgaarden van een neef van mijn opa.

Er zijn zoveel soorten appels. Volgens Wolters Eko Fruit, een biologisch fruitbedrijf is het appelras Milwa in Zwitserland ontwikkeld. De appels van Milwa worden onder de naam Junami verkocht. En dan komt het: Milwa-Junami is een mooie, rode en zeer stevige appel met een frisse en aromatische smaak die wat lijkt op de smaak van Elstar.

Kijk je nog even met me mee naar de foto? De appel is niet rood! Hij heeft slechts een klein stukje rood. En daarom ligt ie in een apart vak bij de grote supermarkt! In een (plastic) zak met als tekst ‘Buitenbeentje Appels’ erop.

Op de zak staat vermeld: ‘Buitenbeentjes zijn net even anders. Anders van vorm, minder gekleurd of met enige schade van bijvoorbeeld hagel. Dit zijn puur uiterlijke kenmerken, deze zeggen niets over de smaak of houdbaarheid. Met een zak buitenbeentjes haal je heerlijke seizoensappels in huis en het is nog voordelig ook!’ Klopt, een kilo voor € 1,19.

Buitenbeentjes komen van de vaste telers. Zij hebben altijd al een goede bestemming voor appels met een iets afwijkend uiterlijk. Ze worden bijvoorbeeld verwerkt in sappen, moes of appeltaart. Die recepten staan ook op de zak, zodat je deze misbaksels (???) van de natuur zelf tot moes kunt maken.

Op de website worden de Buitenbeentjes goed toegelicht. ‘Het uiterlijk zegt helemaal niets over de kwaliteit en smaak’, haast men te zeggen. Je kunt appels en peren online bestellen (ik vond de appels gewoon in de supermarkt trouwens) en een doos van 2,5 kilo afgekeurd groente en fruit voor € 3,99. In de doos zit een selectie producten, die op basis van het seizoen wordt samengesteld.

Toen de Franse supermarkt Intermarché begon met het aanbieden van ‘fuits et légumes moches’ was het meteen een groot succes. Ik schrok van de getallen: zo’n 40% zou worden afgekeurd vanwege kleur of vorm. Daar wilden zij iets aan doen, tegen voedselverspilling. We zijn als consumenten in het Westen er tegenwoordig zo aan gewend geraakt dat groente er ‘perfect’ uitziet. Een kromme komkommer, tweebeenwortels, tweelingtomaten en andere groenten die niet aan de standaardeisen voldoen komen niet eens in de schappen, laat staan op de borden van mensen. Dat geldt ook voor fruit. Wat een verspilling! Zeker nu ik me realiseer, door mijn eigen moestuin, hoeveel moeite groente en fruit produceren kost!!

Een andere grote supermarkt verkoopt sinds april soep die is gemaakt van groenten waarvan de vorm of grootte afwijkt of waarvan overproductie is. ‘Deze groenten worden soms afgekeurd, maar smaken nog prima en zijn daarmee een goed ingrediënt voor soep,’ aldus de directeur commercie. Vanuit de gedachte dat we leven in een wereld waar schaarste aan eten en grondstoffen een probleem is en waar zo min mogelijk verspild moet worden. Weer een andere supermarkt doneert aan de Voedselbank. Dat is prima natuurlijk, maar het houdt in stand dat we perfecte groente en fruit als norm blijven zien.

Ik vind het goed dat er een markt gecreëerd wordt voor de afgekeurde producten, al  irriteert me het commerciële denken erachter. Mijn heerljike Milwa-appeltje doet het goed en smaakt naar meer.

Buitenbeentje

Is de appel het buitenbeentje? Ben ík het buitenbeentje dat de niet-rode appel koopt? Zouden we als consumenten niet meer moeten eisen van de supermarkten in productvariatie en aanbod? Zelf haal ik steeds vaker overal en nergens voedsel vandaan halen. Kunnen we de monopolie positie van de grote supermarkten-als- enige-distributiepunt-van-voedsel doorbreken? Juist om een beweging op gang te krijgen naar betaalbaar voedsel, dat is zo als het is? Zoals het zich aandient? Het is niet de vorm die de smaakt maakt!

Bij een wandeling keken ze me steeds aan. Rozenbottels. Zoveel bessen aan de struiken van de natuurcamping waar we waren. Komt het door de blogs van Leah over wildplukken, of mijn deelname aan de Voetspot.nl? Ik dacht alleen maar: ik moet er iets mee. Zulke prachtige ronde, oranjerode bessen. En dat deed ik. Ik plukte een broodzak vol en nam ze mee.

Een paar weken geleden waren we een kort weekend in Kollummerpomp, Friesland. Eigenlijk was het maar één nachtje. Ik regelde een Trek-In, een duurzame trekkershut bij It Dreamlan. Om er even helemaal uit te zijn, lekker buiten… Er kwam eerst wat gesputter: ’Jij altijd met je duurzame ideeën.’ (Ja, zelfs bij mij thuis ontmoet ik soms wat weerstand, hoor.)

Maar ja, hut is ook niet echt een passende term. Zo’n trekkershut is eigenlijk gewoon een prachtig ingericht ruime huisje. Met allerlei hippe groene details. Een modern keukenblokje, een fijne douche en goede bedden. Maar belangrijker: de Trek-in is gebouwd van zo veel mogelijk duurzame en gebruikte materialen, afkomstig uit sloopprojecten. Hout is het belangrijkste materiaal en geeft het huisje een heel warme sfeer. De combinatie met de grote ramen geeft je echt het gevoel dat je écht middenin de natuur zit. Ze staan op allerlei plekken in het land, www.trekkershutten.nl

De bedstedes waren favoriet bij de kinderen; bij ons de grote ramen met het prachtige uitzicht. ’s Avonds keken we sterren en genoten van het donker. De volgende ochtend van het weidse Friese landschap en de zonsopgang! Maar goed, die bessen gingen mee en ik zocht naar een recept om jam te maken. Zo ver kwam het helaas niet helemaal. De weg van duurzaam leven gaat niet over rozen(bottel)blaadjes.

Rozenbottel

Rijpe rozenbottels zijn ware vitaminebommetjes. Vrijwel geen enkele ander vrucht bevat zoveel vitamine C. Een sinaasappel of kiwi is er niks bij! En niet onbelangrijk: ze smaken ook nog eens heerlijk. Beter nog als de vorst erover gaat, maar dat was bij ‘mijn’ bessen denk ik nog niet gebeurd.

Geen resultaat!

De bloembodem van de roos vormt net als bij een appel, het vruchtvlees. De vorm varieert van rond of langwerpig tot flesvormig. Waar ik dus achter kwam: de rozenbottel is een vlezige vrucht met veel, heel veel geelwitte, harde zaden. Die zaden moesten er dus uit, om jam te maken. De stekelige uiteinden en kroontjes ook. Kortom, ik was al heel wat tijd kwijt met schoonmaken. Daarna moest het een uur inkoken, zeven en daarna weer koken. Ik hield een miezerig bodempje vruchtvlees over, dat ik -wegens tijdgebrek- op het fornuis in een pannetje liet staan. De volgende ochtend bleek de pan verdwenen in de vaatwasser, mijn basisgrondstof voor mijn zuurverdiende jammetje in de gootsteen…

Suiker

Ik kan dus helaas niet vertellen hoe het geworden is. En dat ik juist ook wilde proberen er geen suiker, maar honing aan toe te voegen. Suiker vormt naast smaakmaker vaak ook het conserveermiddel van jam, dus dat is wel even spannend. Geen of weinig suiker vormt op dit moment de uitdaging in mijn koken en bakken. In deze periode, met verjaardagen, sinterklaas en kerst, bak ik graag. Maar daar gaat dan wel veel suiker door. Ik gebruik dan vaak rietsuiker of kristalsuiker en geen chemische suikers, maar ben steeds op zoek naar wat alternatieven. Suiker blijft ongezond.

Kristal of riet? Maakt niet uit!

Kristalsuiker is afkomstig uit de wortel van suikerbieten. Rietsuiker wordt gewonnen uit het sap van de stengel van suikerriet. Rietsuiker wordt korter gecentrifugeerd dan kristalsuiker, waardoor een klein beetje donkerbruine siroop achter blijft. Die siroop geeft de kleur aan de suiker. Ook stroop kan een alternatief zijn. Het Voedingscentrum zegt dat alle suikers ongeveer evenveel calorieën bevatten. In fruitstroop, ahornsiroop en honing zitten net iets minder calorieën, omdat het ook water bevat. Sommige mensen (ik ook) denken dat honing, rietsuiker of agavesiroop beter voor het lichaam is dan gewone kristalsuiker omdat het ‘natuurlijker’ zou zijn, maar dit is dus niet zo. Wat dan?

Gojibessen

Een gezond alternatief zijn wellicht de gojibessen. Die vond ik laatst gewoon in de supermarkt, gehyped als superfood. Deze besjes worden zorgvuldig zongedroogd en bevatten geen toevoegingen. Ze groeien aan een struik en zijn afkomstig uit China, Tibet en Mongolië. Ze maken dus wel een lange reis… Goji bessen bevatten veel verschillende vitaminen en mineralen. De gedroogde bessen passen prima in yoghurt, muesli en smoothies, maar zijn ook erg geschikt als tussendoortje. Ik vind ze nog beetje hard in mijn yoghurt, maar wel lekker, minder zoet dan ik gewend ben, maar wel zoet. Binnenkort maar eens in de smoothie doen! Maar ja, daar deed ik nooit suiker in. Dus wat maakt het dan uit? Keuzes maken gaat niet over rozenblaadjes…

De zon! Hij was er weer! Vandaag was de wereld in Noord Nederland even gehuld in warm, zacht licht. Na twee zeer mistige dagen, waarin we ons volledig ‘ingepakt’ en opgesloten waanden, konden we weer even opladen. Zoals je soms kunt opladen door eten of gezelligheid.

Ik moest er aan denken toen ik onlangs met een groep vriendinnen in Antwerpen op bezoek was. We vierden een jubileum. Wat ooit begon als mentorgroepje met af en toe samen eten groeide in 25 jaar tot een stevige vriendschap, met alle pieken en dalen van ieders leven, en -nog steeds- lekker eten. Een van de meiden zei, al kokend in ons appartement aan de Meir: ‘Zo grappig, we doen dat dus nog steeds: samen heerlijke dingen kopen en maken, en maar kletsen…’

Het ging over wat je koopt en wanneer. Ik had zelf de laatste grote courgette uit de moestuin helemaal in een cirkel verwerkt in een fijn hartig taartje (ui/knoflook/room/eieren/tomaatje voor de kleur) en twee pompoenen in stukken gehakt zodat vriendin daar weer een prachtig soepje met kerrie van maakte. Er ontstond gesprek over al dan niet een pakje erbij…Ons weekend was overigens behoorlijk biologisch; ingrediënten hadden we gehaald bij de lokale groenteboer in Drenthe, maar ook nog bij de super in de winkelstraat. Ik zal jullie de link naar het online magazine van die winkel niet onthouden hier!

Wat je van dichtbij haalt is lekker…..

Het boekje Herfst van Iris Boonstoppel kreeg ik twee jaar geleden van collega’s bij een afscheid van een project, hoe toepasselijk voor een kookgek met weinig tijd. Een boekje met recepten voor elke dag van de herfst. Tips met seizoensgroenten en lokale producten. Ik zag bijvoorbeeld de pompoengoulash, die moet ik nog proberen, maar ook roerei met herfstgroenten. ‘Een goede planning laat zien dat je ook met seizoensproducten heerlijke en makkelijke dingen kunt maken,’ staat in de inleiding. Dat spreekt altijd aan in een druk huishouden. Met elke maand een foto van welke groenten nu voorradig zijn…

Snelle tips:

• Maak een planning voor de hele week en koop in: je bespaart tijd
• Koop zoveel mogelijk streek en seizoensporducten (het boekje of internet helpt je op weg)
• Gebruik kruiden ipv kant en klaar producten en pakjes. Op den duur goedkoper en gezonder
• Kook zo puur mogelijk, zo min mogelijk kunstmatige toevoegingen
• Verse groenten ipv voorgesneden is langer houdbaar.
• En- als je de volgende dag snel wilt- doe alvast het schilwerk van te voren.

Zo heb je steeds vers en gezond eten. Hij ligt nu gewoon op het aanrecht, dit boekje. En elke week haal ik er wel weer een of twee nieuwe dingen uit.

Misome

Nieuwe producten (her)ontdekken

Ik ben de afgelopen weken ook wat aan het experimenten gegaan met verschillende voor mij nieuwe groenten: misome bijvoorbeeld. Ken je dat? Het zat in mijn groentepakket. Het is een van oorsprong Aziatische bladgroente, familie van de komatsuna (ook geprobeerd) en de paksoi. Kan zowel rauw als gekookt gegeten worden. Het zijn knapperig, groene stelen, met veel blad. Roerbakken met knoflook, uitje, beetje ketjap en eventueel sesamzaadjes is heerlijk. Met beetje rijst erbij. Zo blijft het leuk om nieuwe dingen te ontdekken.